کم بينايی ( Low Vision )

اپتومتریست زینب دانش

اپتومتریست ریحانه اکبرزاده

کم بينايی ( Low Vision ) يك كاهش بينايي دو طرفه است كه به ميزان قابل ملاحظه اي عملكرد بينايي فرد را مختل ميسازد و نميتوان آنرا با روشهاي متعارف پزشكي وجراحي ووسائل كمك بينايي معمولي مانند عينك يا لنزهاي تماسي به ميزان كافي اصلاح نمود.نيمه بينايی اغلب بصورت كاهش وضوح ديد ياحدت بينايي بروز مي كند ولي ممكن است بصورت كاهش ميدان بينايي؛ حساسيت به نور،اعوجاج در ديد ويا از دست دادن حس كنتراست نيز ديده شود.

کم بینایی یا Low Vision با نام های دیگری مانند Visual Impairment، Subnormal Vision و Partial Sight نیز بیان شده است. تیز بینی قابل توجه ترین پارامتری است که در بیماران کم بینا مورد اندازه گیری قرار می گیرد. وجود یا عدم وجود کم بینایی، بر اساس میزان تیزبینی تعیین شده و عموماً دید کمتر از 20/40 تا 20/70 (6/12 تا 6/21 ) در چشم بهتر به عنوان کم بینایی تلقی می شود. سازمان بهداشت جهانی، کم بینایی را بر اساس دید بدتر 20/60 وبهتر از 20/400 تعریف می کند.

برخی مراجع، عوامل دیگری مانند کنتراست، کاهش قدرت تشخیص رنگ ها، اختلال در دامنه حرکت چشم ها، حساسیت به glare و کاهش دید دو چشمی را به عنوان شاخص های موثر بر شدت کم بینایی در نظر می گیرند. اختلالات مرتبط با کم بینایی از جنبه های مختلف پزشکی، مهندسی پزشکی، مهندسی اپتیک، اجتماعی، اقتصادی و حتی فرهنگی قابل بررسی هستند. برای کمک به بیماران کم بینا لازم است نیازها و عملکرد این بیماران در محیط خانه، محل کار، فضاهای عمومی و مکان های تفریحی به دقت مورد بررسی قرار گرفته، مشکلات و محدودیت های بیمار به درستی شناسایی شده، الویت بندی شود و برنامه استفاده از وسایل کمک بینایی براین اساس تنظیم شود.

  كم ‌بينايي( Low Vision ) اغلب در اثر مشكلات هنگام تولد ؛صدمات؛سالخوردگي؛ ويا بصورت عوارض جانبي بيماري ها روي مي دهد .

    عمده‌ترين علل جهاني نابينايي قابل اجتناب و آسيب‌هاي جدي بينايي، كاتاراكت، گلوكوم و تراخم مي باشد.

    خدمات كم ‌بينايي ( Low Vision ) علت ايجاد كننده مشكل بينايي را درمان نمي كند بلكه از باقيمانده بينايي موجود حداكثر استفاده را ميبرد. مراقبتهاي كم ‌بينايي جانشين نياز به ساير درمان هاي همزمان مانند ليزر؛ دارووجراحي نمي گردد.

وسايل کم بينايی Low Vision ) : فيلترها؛ تجهيزات ميكروسكوپ ياتلسكوبيك ؛ بزرگ كننده ها ؛ تجهيزات انطباقي ؛سيستم هاي مدار بسته ؛ وسائل كمك به زندگي مستقل و آموزشها و مشاوره را به بيماران خود عرضه مينمايند.

    توانبخشی افراد کم بینا یک کار گروهی است که مستلزم حضور متخصصین low vision (اپتومتریست یا چشم پزشک) کاردرمانی، فیزیوتراپی ،معلمین توانبخشی ،تکنیسین ها وافرادی از سایر مشاغل برحسب نیاز می باشد.

معاینه یک بیمار کم بينايی ( Low Vision )  شامل چه قسمت هایی است ؟

یک معاینه  معمولا با یک تاریخچه کامل شروع می شود در این مرحله تاکید خاصی بر روی مشکلات فونکسیونل بیمار مانند دید نزدیک  ، مشکلات مربوط به glare مشکلات بینایی در محیط خانه ، کار ،مدرسه و سفر می گردد همچنین یک بررسی دقیق از سابقه مشکلات چشمی و پزشکی بیمار بعمل می آید.

   معاینات مقدماتی ممکن است شامل ارزیابی عملکرد چشم مانند درک عمق ، دید رنگ ، حساسیت به کنتراست و اندازه گیری انحناء قرنیه گردد.

  حدت بینایی با استفاده از تابلو های دید ویژه کم بينايی ( Low Vision ) شامل حروفی با اندازه های بزرگتر اندازه گیری می گردد تا دید بیمار دقیق تر مشخص گردد تعیین وضعیت انکساری افراد کم بینا با تکنیک های خاصی صورت می پذیرد که ممکن است شامل تغییر سطح نور ،استفاده از فیلتر ،واستفاده از تغییرات وسیع تر که مشاهده آنها برای بیماران راحت تر است گردد.

   اگر دید بیمار خیلی کم باشد معاینه کننده ممکن است از سیستم های تلسکوپیک که برای بزرگنمایی در دور بکار برده می شونداستفاده نماید این سیستم ها هم برروی عینک سوار می شوند وهم ممکن است در دست نگه داشته شوند انواع وسایل کمک بینایی در نزدیک شامل عینک هایی با شماره بالا ،ذره بین های معمولی یا الکترونیکی و حتی ماشینهای مطالعه الکترونیک مورد آزمایش قرار می گیرند.

  میدان بینایی نیز معمولا مورد ارز یابی قرار می گیرد واگر بیمار دچار محدودیت میدان بینایی باشد وسایل تقویت میدان بینایی مورد ارزیابی قرار می گیرند وسایل ساده ای برای بهبود نحوه استفاده بیمار از باقیمانده میدان بینایی اش ممکن است تجویز گردند.

ارزیابی سلامتی چشم بیمار شامل یک معاینه بیو میکروسکوپیک از ساختمانهای خارجی ویک معاینه داخلی در حالت باز بودن مردمک (میدریاز )می گردد.

وسیله‌های کمک بینایی الکترونیک

وسایل کمک بینایی الکترونیکی یا اصطلاحا CCTV ها از جمله جدیدترین اختراعات برای کمک به افراد کم بینا هستند. در مواردی که فرد از وسایل کمک بینایی اپتیکی همچون ذره‌بین‌ها رضایت ندارد و یا دیدش با هیچ‌ کدام از این وسایل بهبود نمی‌یابد، CCTVها به کمک او می‌آیند. این وسایل به خصوص در فعالیت‌های مربوط به دید نزدیک مانند مطالعه کردن، نوشتن، جدول حل کردن عملکرد موثری دارند.

 همچنین بیماران با میدان دید بسیار محدود، حدت بینایی و حساسیت کنتراست کاهش یافته ناشی از گلوکوم پیشرفته، شب کوری، و بیماری های وابسته به سن ماکولا نیز از این وسایل بسیار سود می‌برند.

از مزایای این وسایل می توان به موارد زیر اشاره کرد:

ایجاد فاصله بیشتر در هنگام مطالعه

بزرگنمایی بالاتر

میدان دید وسیع‌تر

کنتراست بهتر و حتی کنتراست معکوس

مطالعه طولانی مدت‌تر

وسایل کمک بینایی الکترونیکی همچنین استقلال بیمار را در انجام دادن فعالیت‌های روزمره افزایش می‌دهند.

ابداع عینک هوشمند برای افراد کم بینا

این عینک دارای یک دوربین کوچک ویدئویی است که در قاب عینک تعبیه شده است و همچنین یک واحد پردازشگر رایانه‌ای دارد که آنقدر کوچک است که در جیب جا می‌شود. این واحد پردازشگر رایانه‌ای از نرم‌افزار ویژه‌ای برخوردار است که تصاویر اشیای نزدیک را به گونه‌ای روی لنزهای عینک می‌اندازد که اشیا بزرگ‌تر و واضح‌تر نشان داده می‌شوند. در واقع لنزهای این عینک که روی یک صفحه نمایش الکترونیک قرار دارند به کاربر کمک می‌کنند تا تصاویر اشیا و افراد نزدیک را مشاهده کنند. این عینک‌ها که به بینایی افراد کم بینا کمک می‌کند از اوایل سال آینده میلادی به بازار عرضه می‌شوند.

وسایل در بین وسایل کمک بینایی، وسایلی وجود دارند که سبب افزایش حدت بینایی یا میدان دید بیمار نمی‌شوند ولی می‌توانند سطح زندگی فرد را بهبود بخشند. به عنوان مثال استفاده از کتاب‌های صوتی، نرم افزارهای تبدیل متن به آوا، ساعت گویا، خودکارهای دارای منبع نور، ناخن گیرهای ذره بین دار، وسایل آشپزخانه مانند ترازوهای با اعداد بزرگ و... به وضوح شرایط زندگی فرد را بهتر می‌کنند. در حال حاضر، بسیاری از این وسایل در مراکز کم بینایی معتبر دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرند.