امبلیوپی یاتنبلی چشم
چند سالی است که از سوی سازمان بهزیستی طرحی به اجرا در می آید با عنوان پیشگیری از تنبلی چشم کودکان.ولی آیا می دانید تنبلی چشم به چه مفهومی است؟آیا یک بیماری خطرناک است؟آیا قابل پیشگیری است ؟چه عواملی باعٍث ایجاد آن است؟چگونه می توان آن راتشخیص داد ؟چگونه میتوان آن را درمان کرد؟ این ها سوالاتی هستند که ممکن است درذهن تک تک افراد جامعه وجود داشته باشند وپاسخ به آنها نیز شاید بتواند کمکی در جهت کاهش شیوع این عارضه بنماید.
تنبلی چشم به چه مفهومی است؟گاهی کسانی را دراطراف خود مشاهده کرده اید که چشمانی بظاهر سالم دارند،ولی یکی از چشمها بینایی خوبی ندارد.اگر چشمی از لحاظ ساختمانی سالم باشد ولی توانایی دید کامل را نداشته باشد به آن چشم تنبل یا امبلیوپ می گویند.وقتی صحبت از سلامت ساختمانی چشم می نماییم منظور سلامت کامل تمامی قسمتهای چشم است.اعم از اجزای شفاف مانند قرنیه ،لنز ،زجاجیه واجزای حسی چشم مانند پرده شبکیه واعصاب آن وهمچنین عروق خونی وسایر اجزای آن.این بدین معناست که هیچ دلیلی برای کاهش بینایی بلحاظ ساختمانی وجود ندارد.وعلی رغم تجویز عینک مناسب بینایی افزایش نمیابد.
آیا تنبلی چشم یک بیماری خطرناک است؟پاسخ این سوال را این گونه باید داد که اگرچه تنبلی چشم دربزرگ سالی احتمال درمان کمتری دارد ولی هیچ خطر دیگری برای فرد مبتلا ایجادنمی کند.تنها مشکل کسانی که دچار تنبلی شدید یکی از چشمها هستند عدم امکان دریافت گواهینامه رانندگی ویا مشکلاتی جهت استخدام دربعضی از مشاغل می باشد.درقسمت بعدی به سایر سوالات پاسخ خواهم داد.
چه عواملی باعث ایجادتنبلی چشم میشود؟وقتی کودکی بدنیا می آید مغز کودک نیز شروع به رشد ونمو میکند.هرقسمت از مغز مسئول مدیریت یکی از حسها میباشد .اعصاب مغزی مسئول بینایی درقسمت پشتی آن واقع شده اند.هریک از چشمها ازطریق عصب بینایی به ناحیه ای از این قسمت متصل شده است.وبا تجربه دید واضح سلولهای آن قسمت تحریک شده وشروع به رشد می نمایند.درصورتی که به هردلیلی دید یکی از چشمها درهفت سال اول زندگی تارباشد یا نور به یکی از چشمها نرسد ،سلولهای عصبی مربوط به آن چشم کاهش میابند ودرنتیجه قدرت تجزیه وتحلیل بینایی آن چشم کاسته می شود.این که چه عاملی باعث نرسیدن نور به چشم گردیده است یا تصویری تار را روی شبکیه چشم انداخته است بستگی به شرایطی دارد که کودک درآن بدنیاآمده وبزرگ شده است.گاهی ممکن است کودک دچار آب مروارید مادرزادی بوده است ودرنتیجه درمهم ترین دوره زندگی یعنی بدو تولد تجربه بینایی نداشته است ودرنتیجه، تنبلی چشم شدیدی پس از درمان آب مروارید ایجاد خواهد شد.گاهی ممکن است یکی از چشمها انحراف داشته باشند .غالبا چشم منحرف درکودکان بدلیل ایجا پدیده ای بنام ساپرسشن که برای جبران دوبینی درمغز اتفاق می افتد هنگامی که دوچشم باز است نمی بیند ودرنتیجه این چشم تنبل خواهد گردید.درصورتی که یکی از چشمها یا هردوچشم ضعیفی زیادی داشته باشند نیز بدلیل تاری تصویر یک یا دوچشم احتمال بروز تنبلی درچشم ضعیف تر افزایش میابد.
آیا تنبلی چشم قابل پیشگیری است؟پاسخ به این سوال مثبت است.البته درصورتی که عوامل ایجاد کننده آن را بشناسیم ودرزمان مناسب، آن عوامل را برطرف نماییم.این بدین معناست که اولا باید کودکان را دربدو تولد از لحاظ چشمی معاینه نمود .عدم وجود بیماریهای مسدود کننده نور مانند آب مروارید،لک قرنیه ،عدم وجود انحراف یکطرفه چشم دربدو تولد وهمچنین اصلاح عیوب انکساری چشم درسن مناسب واطمینان از عدم وجود عواملی که باعث انحراف چشم کودک خواهند گردید نیز درپیشگیری از تنبلی چشم موثر می باشد.
چگونه می توان آن راتشخیص داد؟تشخیص تنبلی چشم را باید به عهده افراد با صلاحیت گذاشت .بهترین فردی که دراین مورد می تواند نظر دهد یک اپتومتریست با تجربه می باشد .البته تشخیص، دو دارد یکی تشخیص عوامل ایجاد کننده تنبلی چشم قبل از اطمینان از بروز آن واقدامات پیشگیرانه ،ودیگری تشخیص خود بیماری است وبدنبال آن اقدامات درمانی.
چگونه میتوان آن را درمان کرد؟درمان تنبلی چشم نیز تا سن کمتر از هشت سالگی امکان پذیر است ولی با متد های جدید احتمال بهبود آن درسنین بالاتر نیز وجود دارد ولی درصد موفقیت درکودکان بالاتر می باشد.پروسه درمان تنبلی چشم شامل تجویز عینک مناسب ،بستن چشم بهتر وتمرینات بینایی می باشد.تمرینات بینایی هم بصورت نرم افزاری وهم بصورت نوشتاری طراحی شده اندوبسته به شدت تنبلی چشم ازسوی همکاران اپتومتریست به بیماران تجویز میگردند.نکته مهم دردرمان تنبلی چشم اینست که علاوه برکودک ،والدین نیز بایستی صبر وحوصله خود را تاپایان مراحل درمانی ازدست ندهند ودائما کودک را جهت معاینه وکنترل بینایی نزد درمانگر خود ببرند.درمان تنبلی چشم زمان بر است ودرصورتی که بصورت کامل انجام نشود برگشت پذیر می باشد
